Gà bị liệt chân là một trong những vấn đề khiến người chăn nuôi lo lắng nhất. Dù không gây tỷ lệ chết quá cao, nhưng tình trạng này lại ảnh hưởng nặng nề đến khả năng vận động, ăn uống và tăng trưởng của gà. Hậu quả là gà chậm lớn, sụt cân và giảm chất lượng thịt. Bài viết dưới đây tổng hợp đầy đủ nguyên nhân, cách chữa và biện pháp phòng ngừa mới nhất để giúp bà con bảo vệ đàn gà khỏe mạnh.
Gà bị liệt chân là gì? Tại sao nguy hiểm?
Theo XX88, liệt chân là tình trạng một hoặc cả hai chân của gà mất khả năng vận động bình thường. Gà có thể đứng không vững, bỏ ăn, nằm nhiều hoặc không thể di chuyển đến nơi có thức ăn – nước uống. Mặc dù tỷ lệ chết chỉ khoảng 5–10%, nhưng thiệt hại gián tiếp lại rất lớn vì những con bị liệt thường còi cọc, chậm lớn và dễ mắc các bệnh khác.
Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở gà từ 15–30 ngày tuổi khi hệ miễn dịch và bộ xương chưa hoàn thiện. Đây là giai đoạn nhạy cảm, dễ mắc bệnh nếu dinh dưỡng không phù hợp hoặc chuồng trại không đảm bảo.
Nguyên nhân khiến gà bị liệt chân thường gặp
Thiếu canxi và vitamin D3
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất khi bà con sử dụng nhiều thức ăn công nghiệp hoặc thức ăn tăng trọng vốn nghèo canxi. Gà có thể lớn nhanh về trọng lượng nhưng xương lại yếu, cong vẹo hoặc không đủ chắc để chịu lực cơ thể.
Theo tham khảo từ những người tham gia đá gà XX88, dấu hiệu điển hình:
- Gà đứng không vững, dễ ngã.
- Chân mềm, xương yếu hoặc bị cong.
- Gà ăn kém, chậm lớn.
Cách khắc phục:
- Bổ sung canxi dạng đá vôi (tỷ lệ 50% đá vôi thô – 50% đá vôi mịn).
- Cho uống vitamin D3 để tăng khả năng hấp thu canxi.
- Kết hợp phơi nắng cho gà vào buổi sáng để tổng hợp vitamin D tự nhiên.
Thiếu Mangan (Mn)
Mangan là khoáng chất quan trọng giúp hình thành khung xương và ổn định sụn khớp. Thiếu Mn làm chân gà biến dạng và yếu đi.
Triệu chứng nhận biết:
- Khớp chân sưng to.
- Chân, cánh ngắn bất thường.
- Khớp xương bị biến dạng rõ rệt.
Cách xử lý:
- Bổ sung mangan theo tỷ lệ cân bằng với canxi và photpho.
- Điều chỉnh khẩu phần ăn, tránh chỉ cho ăn cám công nghiệp đơn điệu.
Thiếu Biotin hoặc rối loạn đường ruột
Biotin là vitamin quan trọng giúp da và mô liên kết khỏe mạnh. Khi thiếu, phần bàn chân dễ bị loét, hoại tử và gây liệt chân.
Dấu hiệu:
- Bàn chân loét, phù nề.
- Đi đứng khó khăn.
- Da chân bong tróc hoặc đổi màu.
Cách khắc phục:
- Bổ sung men tiêu hóa và Biotin vào khẩu phần ăn.
- Giảm ẩm chuồng, lót nền khô ráo.
- Đảm bảo thông gió tốt và hạn chế gà tiếp xúc với nước bẩn.
Bệnh Marek – nguyên nhân nguy hiểm nhất
Marek là bệnh do virus gây ra, làm tổn thương thần kinh và khiến gà liệt chân, liệt cánh. Đây là bệnh có khả năng lây lan nhanh và gây thiệt hại lớn nếu không phòng ngừa kịp thời.
Biểu hiện của gà mắc Marek:
- Hai chân duỗi không đều (một chân trước, một chân sau).
- Khó cử động cánh hoặc cổ.
- Gà tiêu chảy, suy nhược.
- Mắt mờ, thay đổi màu mống mắt (trường hợp nặng).
Cách xử lý:
- Cách ly ngay gà bệnh để tránh lây lan.
- Vệ sinh – sát trùng chuồng trại bằng thuốc sát khuẩn phù hợp.
- Tăng cường vitamin và chất điện giải cho cả đàn.
Lưu ý: Marek hiện chưa có thuốc điều trị dứt điểm. Biện pháp hiệu quả nhất là tiêm vắc xin Marek cho gà con ngay khi nở.
Gà mái suy nhược trong giai đoạn đẻ và ấp trứng
Gà mái nằm ấp lâu ngày, ăn uống ít và mất nhiều canxi vào quá trình tạo vỏ trứng. Việc này khiến cơ bắp teo lại và gây bại liệt tạm thời.
Cách giải quyết:
- Cho gà nghỉ ngơi sau mỗi đợt ấp.
- Bổ sung canxi, khoáng và vitamin tổng hợp.
- Khuyến khích vận động nhẹ để phục hồi cơ chân.
Cách phòng và điều trị gà bị liệt chân hiệu quả
Liệt chân ở gà thường xuất phát từ nhiều yếu tố, vì vậy bà con cần áp dụng đồng thời nhiều biện pháp dưới đây để đạt hiệu quả cao nhất.
Bổ sung vitamin và khoáng chất
- Dùng premix khoáng – vitamin theo đúng liều lượng.
- Hòa vitamin A, D, E, B1 vào nước uống hằng ngày.
- Với gà đã liệt chân: tiêm B1 trực tiếp vào bắp cánh 0.5–1ml/con trong 5–7 ngày.
Tiêm phòng đầy đủ
- Tiêm vắc xin Marek cho gà con trong vòng 24 giờ sau khi nở.
- Tuân thủ lịch tiêm các bệnh quan trọng như Newcastle, Gumboro, tụ huyết trùng.
Chăm sóc chuồng trại
- Chuồng phải khô ráo, sạch, thoáng khí.
- Lót nền bằng trấu hoặc mùn cưa khô, thay thường xuyên để tránh ẩm.
- Dọn phân mỗi ngày, sát trùng định kỳ 1–2 lần/tuần.
Tách gà bệnh khỏi đàn
Những con bị liệt dễ bị giẫm đạp hoặc bị tranh mất thức ăn. Vì vậy, nên tách chúng ra khu vực riêng để chăm sóc tốt hơn.
Gà bị liệt chân là vấn đề không mới nhưng vẫn khiến nhiều hộ chăn nuôi gặp khó khăn trong quá trình chăm sóc. Việc nhận biết đúng nguyên nhân – từ thiếu chất, bệnh Marek cho đến rối loạn dinh dưỡng – sẽ giúp bà con đưa ra hướng xử lý nhanh và hiệu quả.
Quan trọng nhất là duy trì dinh dưỡng cân đối, vệ sinh chuồng trại tốt và tiêm phòng đầy đủ ngay từ khi gà mới nở. Nếu được chăm sóc đúng cách, phần lớn các trường hợp liệt chân đều có thể phục hồi hoàn toàn.
Chăn nuôi hiệu quả bắt đầu từ những điều nhỏ nhất: chế độ ăn đúng, chuồng trại sạch và phòng bệnh đầy đủ. Hy vọng qua bài viết này bạn sẽ hiểu rõ hơn về gà bị liệt chân.
